آذربایجان غربی با 967 کیلومتر
مرز مشترک با سه کشور آذربایجان، ترکیه و عراق، یک جمهوری خودمختار بنام نخجوان و
کمی آن سو‌تر با کشور ارمنستان در موقعیت کم نظیر استراتژیک و جغرافیایی قرار دارد
که می‌تواند بستر رشد و شکوفایی اقتصادی این منطقه باشد، اما این اتفاق نیافتاده
است.
آذربایجان
غربی بزرگترین پایانه صادرات زمینی جمهوری اسلامی ایران را در داخل حوزه استحفاظی
خود دارد که می‌تواند کار صادرات کالاهای تولید شده در شهرک‌های صنعتی 16گانه این
استان را بسیار تهسیل کند اما این اتفاق هم نیافتاده است.
آذربایجان
غربی دارای 5 پایانه مرزی و گمرگ در شهرهای مختلف است که می‌تواند زمینه‌ساز
مراودات تجاری ایران با کشورهای مجاور و بسترساز تعاملات گسترده بازرگانان و
تجّار ساکن این استان با کشورهای عراق، ترکیه و جمهوری آذربایجان باشد اما حتی این
اتفاق هم به خوبی نیافتاده است.
تبدیل تهدیدات مرزی به فرصت‌های تجارت بین‌المللی
هم
اینک آنچه که از 967 کیلومتر مرز مشترک آذربایجان غربی با کشورهای همسایه نصیب
مردم این دیار شده مرزبانی از سرزمین‌هایی است که بعضا کشور مقابل بدون عمل به
تعهدات خود صد‌ها کیلومتر از مرز‌ها را به حال خود رها کرده و هزینه‌های سنگین
حفظ امنیت آن را بر دوش کشور ایران گذاشته است.
اما در
دهه چهارم انقلاب به واسطه تلاش رزمندگان اسلام و نیروهای نظامی و امنیتی در همین
967 کیلومتر مرز مشترک، اقداماتی انجام شده که حتی وزیر کشور خودمان را به شگفتی
وا می‌دارد، جاده کشی‌های سپاه در بلندای کوه‌های سر به فلک کشیده‌ای که در 300
سال گذشته پای هیچ ایرانی بدان نرسیده بود و اشرار مسلح آنسوی مرز تا عمق 30
کیلومتری مرز ایران را منطقه مدیا اعلام کرده و جزو سرزمین تخیلی حکومت خیالی خود
قلمداد می‌کردند.
علاوه
بر جاده کشی‌های موصوف، احداث پایگاه‌های پیشرفته مرزی و استقرار نیروهای نظامی
ایران و پاسداری از مرز‌ها چنان عرصه را بر اشرار و قاچاقچیان آنسوی مرز تنگ کرده
که دیگر نمی‌توانند منفذی برای عبور یافته و به قاچاق کالا، سلاح، انسان و مواد
مخدر بپردازند.
در
حقیقت همین 967 کیلومتر مرز مشترکی که روزگاری تهدیدی برای امنیت کشور محسوب می‌شد
و بیش از 12 هزار تن از شهروندان این استان را فدای کسب امنیت خود کرد امروز به
فرصتی واقعی برای بهره‌مندی از مزایای اقتصادی مرزنشینی ارتقا یافته است اما
واقعیت این است که هنوز شهروندان عادی این مرز و بوم به واسطه فقدان زیرساخت‌های
اقتصادی منطقه، بهره‌ای از این مرزنشینی نبرده‌اند و حداکثر بهره‌شان از این فرصت
کول بری است که بعضا به قیمت از دست دادن جانشان تمام می‌شود.
فرصت‌های مغفول مانده در بزرگترین بندر خشک صادراتی ایران
اما در
پایانه مرزی بازرگان حکایت متفاوتی را شاهد هستیم، منافع بزرگترین بندر خشک کشور
در شمال غرب ایران برای مردم آذربایجان غربی صرفاً نظاره کردن به صف‌های ده‌ها
کیلومتری کامیون‌های ترانزیتی است که یا بارشان را از عمق کشور به اروپا می‌برند
یا انبوه کالاهای وارداتی را وارد جمهوری اسلامی می‌کنند و در این میان محصولات
تولیدی آذربایجان غربی راهی برای سوار شدن بر کانتینرهای کامیون‌های ترانزیتی نمی‌یابند.
تاسف
بار‌تر اینکه حجم گسترده‌ای از کالاهای مصرفی تولید کشور ترکیه در بازارچه‌هایی که
با نام مرزی در برخی شهرهای آذربایجان غربی راه‌اندازی شده، فقط ترویج فرهنگ مصرف‌گرایی
را بر عهده گرفته‌اند و هیچ کمکی به تولید داخل در این بازارچه‌ها مشاهده نمی‌شود
چرا که اساساً ورود کالاهای تولید داخل و مخصوصاً کالاهای تولیدی در کارخانجات
استان به این بازارچه‌ها ممنوع است.
بی بهرگی از 5 پایانه و گمرک مرزی آذربایجان غربی
5 پایانه مرزی آذربایجان غربی در رازی خوی، سرو ارومیه، تمرچین
پیرانشهر، پلدشت و بازرگان بیش از آنکه تسهیل کننده صادرات تولید شده در کارخانجات
این استان که قریب به اتفاق آن‌ها متعلق به بخش خصوصی است باشد نقش ساده کننده واردات
کالاهای مصرفی کشورهای همسایه را بر عهده دارند.
با
تامل در آنچه از نظر گذشت بررسی یک اظهار نظر رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت
آذربایجان غربی می‌تواند نکات تازه‌ای را پیش روی افکار عمومی قرار دهد.
901
واحد تولیدی کاملاً راکد آذربایجان غربی
جعفرصادق
اسکندری می‌گوید: هم اینک از 2984 واحد تولیدی استان 1680 واحد فعال و نیمه فعال و
363 واحد تعطیل شده و 901 واحد راکد قابل فعال‌سازی در سطح استان وجود دارد.
به
گفته وی برای تعداد 901 واحد راکد طی دو مرحله برنامه فعال سازی تدوین شده که در
مرحله اول 400 واحد و در مرحله دوم نیز 501 واحد صنعتی مشکلاتشان بررسی می‌شود.
اما
ظرفیت‌های استان آذربایجان غربی در حوزه معادن در کشور از تمایز و برجستگی خاصی بر
خوردار است به طوری که از اغلب عناصر معدنی گرانبها در این خطه وجود دارد از طلای
ناب در زره شوران تکاب گرفته تا معادن سنگ، تیتانیوم و آهن در ارومیه.
رئیس
سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی در این باره می‌گوید: در حال حاضر 428
معدن در سطح استان وجود دارد که از این تعداد 265 معدن فعال است اما 163 معدن نیز
غیرفعال است.
قفل بی تدبیری بر واحدهای صنعتی آذربایجان غربی
به
گفته اسکندری فقدان بازار مصرف، کاهش کیفیت عیار، نبود صلاحیت فنی و مالی دارندگان
پروانه بهره‌برداری در تجهیز معادن به ماشین‌آلات مناسب از عوامل موثر بر نیمه
فعال بودن و یا تعطیلی معادن آذربایجان غربی است.
در این
میان تعطیلی واحدهای صنعتی و تولیدی آذربایجان غربی تبعات بسیاری را در نزد افکار
عمومی در پی داشته که مهم‌ترین آن‌ها افزایش بیکاری و آثار اجتماعی ناشی از آن است
بطوری که هم اکنون 120 هزار جوان جویای کار در این استان به عواقب بیکار دچار شده‌اند.
استاندار
آذربایجان غربی معتقد است مشکل 1245 واحد تعطیل شده آذربایجان غربی نوسانات
اقتصادی و فقدان سرمایه در گردش است که با حل آن برای 18 هزار نفر در نخستین گام
می‌توان ایجاد اشتغال کرد.
قربانعلی
سعادت می‌گوید: باید با تدبیر و اتخاذ روش‌های منطقی، مشکل تامین سرمایه در گردش
این واحد‌ها را رفع و آن‌ها را به چرخه تولید و فعالیت بازگردانیم.
به
گفته وی باید مطالبات بانک‌ها از واحدهای تولیدی راکد به شیوه‌های صحیح و منطقی
اخذ شود که در این میان یکی از بهترین این روش‌ها، مشارکت بانک‌ها در تامین سرمایه
در گردش این واحدهاست.
