همایش حکیم هزاره‌ها، بزرگداشت شیخ‌الرییس بوعلی‌سینا یکم شهریور ماه با حضور اساتید، ابن‌سینا پژوهان و علاقمندان در مجتمع فرهنگی و هنری شهید آوینی همدان برگزار شد.
به گزارش تابناک همدان، این همایش به همت بنیاد علمی و فرهنگی بوعلی‌سینا، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی همدان، اسناد و کتابخانه ملی منطقه غرب کشور (همدان) و اداره کل کتابخانه‌های عمومی همدان برگزار شد.
در این همایش، بنیاد بوعلی‌سینا با یاد کرد و اهدای سپاس نامه و همچنین «تندیس حکمتانه» از زنده یاد استاد سید عبدالله انوار با عنوان «انوار حکمت» از خدمات علمی و پژوهشی کرد. لوح سپاس استاد انوار و تندیس بوعلی‌سینا به دکتر کاوه خورابه که از شاگردان استاد بوده و در آماده سازی انتشار کتاب موسیقی شفا مرحوم استاد را یاری کرده بود، اهدا شد تا به کتابخانه ملی ایران که در تالاری که به نام استاد انوار مزین می‌شود، نگهداری شود.
گفتنی است مرحوم انوار شرح و ترجمه فارسی کتاب شفای بوعلی سینا را انجام داده و در طول سده‌های گذشته تنها شخصی است که به همه شفا از الهیات و طبیعیات تا ریاضیات مسلط بوده و بر آن شرح نوشته است و از مجموع ۲۲ کتاب شفا که استاد انوار شرح و ترجممه کرده تنها دو کتاب موسیقی و حساب شفا توسط انتظارات بنیاد بوعلی‌سینا منتشر شده است.
ابن‌سینا، شخصیت بی نظیر جهان
رئیس بنیاد علمی و فرهنگی بوعلی‌سینا با بیان اینکه در معرفی شخصیت بی‌نظیر ابن‌سینا به جهان باید کوشید، مطرح کرد: ابن‌سینا افتخار اسلام، قرآن و بشریت به شمار می‌رود.
آیت‌الله غیاث‌الدین طه‌محمدی با اشاره به اینکه معرفی مفاخر علمی جزئی از وظایف مردم است تأکید کرد: چهره بزرگی مانند حسین‌بن عبدالله ابن‌سینا کسی است که جامعه و تاریخ نباید او را به فراموشی بسپارد و وظیفه مردم معرفی این شخصیت به جهانیان است.
وی با اشاره به اینکه تمام فلسفه همه‌اش مَجاز است و باید از مَجاز به عنوان پل استفاده کرد بیان کرد: انسان کامل کسی است که قبل از قیامت خدا را ببیند و جمال و جلال خدا را درک کند.
ابن سینا از ظرف زمان خویش بالاتر بوده است
رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی با اشاره به تمدن دیرینه همدان اظهار کرد: استان همدان داری تمدن دیرینه و قدیمی بوده و نیازمند اتفاق میمون و مبارکی است و تنها نمی‌توانیم به این پیشینه بسنده کنیم.
دکتر محمود شالویی با اشاره به اینکه همدان ابن‌سینایی می‌خواست تا در خاکش زیست کند و بیآرامد گفت: جهانی شدن چنین تمدنی و چنین شهری با وجود حکیم ابن‌سینا توانست چنین رنگ و جلال، نقاب و نمودی پیدا کند.
وی بیان کرد: انسان‌های بزرگ آنقدر بزرگ هستند که در ظرف زمان و مکان نمی‌گنجند و اگر هم بگنجند برای مردم سخت است و در زمان خویش متحمل سختی‌های بسیاری می‌شوند. اگر به آن‌ها اتهامی زده می‌شد به دلیل این بود که فهمشان برای دیگران مشکل بود و بزرگانی که اهل حکمت و فلسفه‌اند می‌دانند که ابن‌سینا بالاتر از ظرف زمان خویش بوده و فیلسوفان به خوبی می‌دانند که دانشِ فرهیخته‌ای همچون ابن سینا تجربی نبوده بلکه این دانشمند به صورت ذاتی دارای حکمت بوده است.
رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی تاکید کرد: بیانات حکیم بوعلی‌سینا چیز‌هایی نیستند که با تجربه و تحلیل بتوان به آن‌ها رسید، زیرا ایشان در سن ۱۸ سالگی به درجه‌ای رسیده بود که بیماری‌های زمان خویش را مداوا کرده و درون چنین علمی که ریشه در جسم دارد به جان رسیده بود و این از رموزی است که حکیم هزاره‌ها به آن دست پیدا کرده است.
وی اضافه کرد: ابن سینا می‌دانست که حقیقت سرای آراسته است و به دنبال کشف حقیقت با تحمل سختی‌ها از جایی به جایی دیگر هجرت می‌کرد و نه مانند میرداماد اهل استدلال محض است نه عارف که خود را از این میدان دور کند بلکه با ادغام استدلال و عشق در جای خود از آن‌ها برای آگاهی سازی استفاده می‌کند و این راز و رمز ماندگار ابن‌سینا است اگر اخلاص و فهم صادقانه نبود شاید این پیشینه فراموش شده بود و اگر کسی از ابن‌سینا انتقادی کند نباید خیلی آن را سخت گرفت بوعلی به حقی که می‌خواست رسیده بود.
شالویی گفت: حکمت، طبابت، علم و دانش و فقه برای عبور از مَجاز به حقیقت است و ابن‌سینا برای رسیدن به حقیقت از شهری به شهری رفته و سختی‌های سفر و راه طولانی از شرق به غرب را تحمل می‌کرد، چون می‌خواست به حقیقت دست یابد.
وی با اشاره به همجواری همدان با شیخ‌الرئیس، باباطاهر، عین‌القضات و عالمان و دانشمندان بسیار افزود: با اقدامات انجام شده مانند برگزاری همایش‌ها امیدواریم شاهد شکوفایی هرچه بیشتر این شهر باشیم و امید است که دانشگاه‌ها ابن‌سینا‌هایی را به جامعه ارائه دهند.
رساله‌الطیر؛ عمیق‌ترین فلسفه ابن‌سیناست
عضو شورای علمی بنیاد بوعلی سینا با اشاره به اینکه رساله‌الطیر بیان روشنی دارد و عمیق‌ترین فلسفه ابن‌سیناست بیان کرد: شیخ‌الرئیس در این رساله به زیبایی توانسته اندیشه فلسفی خود را بیان کند که به گفته «هانری کربن» شخصی‌ترین بیان فلسفه ابن‌سیناست.
دکتر انشاالله رحمتی با بیان اینکه ابن‌سینا این رساله را رساله‌الطیر نامیده، چون می‌خواهد پرواز و طیران را بیاموزد و پرنده را انتخاب کرده است گفت: ابن‌سینا در مقدمه رساله بحثی خواندنی و عمیق درباره دوستی دارد که با الهام گرفتن از قرآن، دوستی را بر دو نوع مبتنی بر دنیا و برگرفته از انس علمی معرفی می‌کند و دوستی که نشان از الفت ازلی داشته باشد را نیکو شمرده و دوستی‌هایی که بر اساس خواهش‌های نفسانی و عقل عملی است را نیکو ندانسته است.
وی با اشاره به اینکه این نوع دوستی‌ها در روز رستاخیز باقی نمی‌مانند، چون بقای هر چیزی به علت آن است افزود: این نوع دوستی‌ها بازرگانی و تجاری بوده و شایسته نیست.
عضو شورای علمی بنیاد بوعلی سینا با بیان اینکه بوعلی‌سینا در این رساله با توضیح وضعیت اگزیستانسیالیسم و نگاه متفاوتی که نسبت به دیگر فیلسوفان مانند «هایدگر» دارد بیان کرد: قبل از اینکه وارد دنیا شویم وجود داشته‌ایم و آمدن به این دنیا قضا و قدر و حکمت خداوند بوده و ما مرغانی بوده‌ایم که پر پرواز داشته‌ایم و تلاش کرده‌ایم از دام رها شویم.
وی تاکید کرد: ابن‌سینا وجود اولیاء (انسان‌های معنوی) در دنیای ما را ضروری می‌داند، چون قدرت پرواز دارند و طیران را تجربه می‌کنند و با جلب اعتماد ایشان یاد می‌گیریم که چگونه از دام بیرون آمده و پرواز کنیم.
رحمتی ادامه داد: ابن‌سینا در این رساله جهان شناسی خود را شرح داده که بر مبنای آن عالم به دو نوع عنصری و اثیری است که عالم اول طبیعی و زمینی است و از عناصر چهارگانه ساخته شده و عالم دوم از عنصر پنجم و داده بسیط است و در ادامه آن عقول و نفوس افلاک را شرح می‌دهد.
وی با اشاره به اینکه فلسفه ابن‌سینا یک دانش نظری خنثی نیست و از نظر شیخ‌الرئیس مرگ به تنهایی ما را از عالم جدا نمی‌کند و اگر نتوانیم آخرت و بهشت خود را در این دنیا تجربه کنیم، خسران کرده‌ایم گفت: برای بازیابی بهشت از دست رفته خود، حقیقت پرواز و طیران را در این دنیا تجربه کنیم و از راه‌های پر پیچ و خم دنیا عبور کنیم باید راه را بشناسیم.
عضو شورای علمی بنیاد بوعلی‌سینا ادامه داد: ابن‌سینا تنها فیلسوف نیست و عارف است و دغدغه فیلسوف، ساختن آخرت انسان‌ها نیست بلکه آموزش این علم و نشان دادن راه بازگشت به انسان‌ها است و ابن‌سینا در رساله‌الطیر تجربه عرفانی خود را بیان می‌کند.
وی اضافه کرد: ابن‌سینا تسلیم سخن دیگران که او را متهم می‌کنند نشده و بر عقیده خود راسخ است و بر ضایع شدن سخنش تاسف می‌خورد، زیرا برای یک دانشمند هیچ مصیبتی بدتر از این نیست که سخنش ضایع شده و فهمیده نشود.
ابن سینا بزرگتر از آن است که دیگران وی را کوچک کنند
عضو شورای علمی بنیاد بوعلی‌سینا و مصحح کتاب قانون با اشاره به رساله‌ای کوچک از ابن‌سینا که در آن بحث لزوم وجود تفاوت‌های اجتماعی مانند اینکه کسی دارای علم و دیگری دارای ثروت باشد، مطرح شده است بیان کرد: شخصی درباره ابن‌سینا گفته است که او خودش گیاهان را جمع نکرده و بخش کتاب قانون که درباره گیاهان دارویی است، از بوعلی نیست، در جواب باید گفت که ابن‌سینا عارف است و لزومی ندارد خودش کاری مانند چیدن گیاهان را انجام داده باشد، اما بررسی خواص و فواید آن کار وی است و شیخ‌الرئیس بزرگتر از آن است که دیگران ایشان را کوچک کنند.
دکتر نجفقلی حبیبی با بیان اینکه تصحیح کتاب سوم قانون که در حوزه پزشکی است و درباره انواع بیماری‌ها صحبت کرده و علایم و نشانه‌های هر بیماری را جداگانه بررسی کرده است در حال انجام است گفت: ابن‌سینا به ورزش بسیار اهمیت می‌دهد و در کتاب اول قانون بحث مفصلی درباره انواع ورزش‌های زمان خودش را بیان کرده و به سهم عمده ورزش در حفظ و تدبیر تندرستی بدن اشاره کرده و به مراعات ۳مورد مهم ورزش، غذا و خواب را برای انسان تاکید کرده است.
وی تاکید کرد: دانستن علم پزشکی ابن‌سینا و نکته‌های آن برای عامه مردم بسیار مهم و لازم است.
ابن‌سینا شخصیت عظیم‌الشأن شرق جهان اسلام تا غرب جهان اسلام بوده است
عضو فرهنگستان علوم پزشکی با بیان اینکه ابن‌سینا شخصیت عظیم‌الشأن شرق جهان اسلام تا غرب جهان اسلام، اندلس بوده است گفت: آثار بوعلی‌سینا پس از مدت کمی از درگذشت وی، به غرب وارد شده و شروح و خلاصه‌هایی بر آن نوشته شده که قدیمی‌ترین شروح همان شرح زندگی نامه است که خودش نوشته است.
دکتر محمد صدر با اشاره به سخن بعضی که ابن‌سینا را دارای دانش نظری می‌دانند بیان کرد: شیخ‌الرئیس با بیان کردن تجربه عملی خود در درمان بعضی بیماری‌ها در شرح زندگی نامه خود، دارا بودن دانش عملی خود را تایید کرده و اینکه در موضوعات مختلف صاحب نظر بوده و در علوم مختلف تالیف داشته و سرآمد اقران (همتا) زمان خود بوده، از ویژگی‌های مهم ابن‌سینا است.
وی به کار بزرگ ابن‌سینا در نگارش منظم و سیستماتیک کتاب پزشکی قانون خود اشاره کرد و افزود: تا پیش از بوعلی، کتاب‌های پزشکی را پزشکان یهودی و مسیحی می‌نوشتند و آثار آن‌ها ترجمه می‌شد، اما در زمان ابن‌سینا تالیف قانون تحول در آموزش به همراه داشت که برای همگان قابل استفاده و قابل فهم بود.
عضو فرهنگستان علوم پزشکی با اشاره به وجود ۱۰۰ شرح از کتاب قانون بیان کرد: در قرون «۸ ه و ۱۴م» کتاب‌های قانون در اروپا تدریس می‌شده و مورد توجه پزشکان، حکما و فلاسفه بوده و بیشترین شروح بر کتاب اول قانون نوشته شدند که مهمترین و مفصل‌ترین شروح، شرح قطب الدین شیرازی است.
درک سیاست مدنی جمعی در سیاسی کردن نفس خود است
استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران با نقل این سخن از ابن‌سینا که هرکس نفس خود را سیاسی کند، سیاست مدنی جمعی را درک می‌کند گفت: ابن‌سینا می‌گوید وقتی تفاوت‌ها عینی است و به انسان‌ها گفته می‌شود، قبول می‌کنند، اما اگر به فردی بگوییم کسی عقلش از ما بیشتر است قبول نخواهد کرد.
دکتر مهدی فدایی مهربانی با بیان اینکه فلسفه مشائی ابن‌سینا کمتر مورد توجه قرار گرفته است بیان کرد: بوعلی‌سینا یک فیلسوف مشائی است، اما وجوه مشرقی فلسفه ابن‌سینا مهم است که کمتر به آن توجه کرده‌ایم و شاید کلیدی باشد برای اینکه بدانیم حکیم هزاره‌ها چگونه به سیاست نگاه می‌کند.
وی با اشاره به بنیاد این تفکر مشرقی که اعتقاد به گنوس (عرفان) دارد تاکید کرد: کسی که به گنوس اعتقاد ندارد به تعبیری به یک معرفت نجات بخش باور ندارد.
استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران در خصوص برابری احوال انسان‌ها از نظر ابن‌سینا، که می‌گوید در برابری احوال انسان‌ها یک فسادی نهفته است و اگر همه پادشاه باشند همدیگر را نابود خواهند کرد و هلاک در جامعه ایجاد می‌کنند تاکید کرد: برابری به معنای مساوی شدن همه انسان‌ها غیر ممکن است و حکیم واقعی کسی است که به این معرفت رسیده و آن فرد مناسب سیاست کردن است.
وی با اشاره به اینکه اوج استعداد و توانایی بشر در انبیا است و ابن‌سینا سیاست خود را ذیل نبوت انبیا می‌داند گفت: سیاستمدار واقعی نبی است و این صحبت‌ها نزدیک به صحبت‌های پدیدارشناس‌ها است و ابن‌سینا به دنبال این بوده که از میان این حکمت‌ها فلسفه نجات و خروج را پیدا کند.
فدایی مهربانی با تاکید بر سخن «هانری کربن» که می‌گوید رساله‌الطیر و حی بن یقظان را باهم باید فهمید، زیرا حی بن یقظان نقشه خروج از این عالم است بیان کرد: به تعبیر کربن، جهان یک دخمه‌ای است که در آن گرفتار شده‌ایم و مسئله خروج از آن است که در رساله‌الطیر و نحوه خروج از این دخمه مطرح شده است.
وی با اشاره به اینکه اگر بگوییم کانون سیاست سعادت است و سیاست در فلسفه مشائی مسئله مدنی و اجتماعی است و در نگاه سینوی مدینه وجود دارد، اما شرط لازم و کافی نیست بیان کرد: سعادت در مدینه شکل می‌گیرد، اما به صرف بودن در مدینه سعادت شکل نمی‌گیرد و نجات و خروجی محقق نمی‌شود و نبی از این جهت که بینا است می‌تواند راه خود را ببیند و همه چیز را آنطور که هستند مشاهده می‌کند.
استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران با بیان اینکه فلسفه ابن‌سینا نوعی فلسفه سیاسی نبوی است و آنچه ابن‌سینا در فلسفه سیاسی نبوی خود می‌گوید امروزه راهکار بسیاری از معضلات دنیای مدرن کنونی است افزود: «هایدگر» می‌گوید ما در دنیای تکنولوژی گمشده‌ایم و انسانی‌ترین لایه‌های زندگی بشر در لایه چرخ دنده‌های تکنولوژی گیر کرده است و در این زمان همه انسان‌ها به نوعی دچار دوگانگی شخصیت شده‌اند و هایدگر از آن به عنوان نهیلیسم تکنولوژی یاد می‌کند که باید آن را ترک کرد.
وی با اشاره به اینکه دانش به دلیل آنکه امروزه به سمت تخصص گرایی رفته از آنچه ابن‌سینا به دنبالش بوده باز مانده است تاکید کرد: ابن‌سینا می‌خواهد بگوید ما زمانی یک جامعه سالم خواهیم داشت که افراد آن جامعه سالم باشند و این سالم بودن صرفا بخش متافیزیکی، انتزاعی و عرفانی ندارد و یک بخش آن این است که افراد به لحاظ روانی سالم باشند و این مقدمه‌ای برای سیاست است و چیزی است که امروزه به آن کمتر توجه می‌شود.
فدایی مهربانی اضافه کرد: در نگاه سینوی فرد باید در درون خودش به تعادل رسیده باشد و بعد بتواند بیاید بیرون و در جهان خارج تعادل را ایجاد کند و امروزه با سیاست مدارانی مواجهه هستیم که به دلیل رعایت نکردن همین ضوابط روان پریش هستند و همین مسائلی که دنیا دارد تحمل می‌کند به دلیل شکل نگرفتن آن چیزی است که باید در روانشان شکل بگیرد.
