علی بن الحسین مشهور به امام سجاد(ع) و امام زین‌العابدین(ع)، چهارمین امام شیعیان و فرزند امام حسین (ع) است. کنیه امام سجاد (ع)، ابوالحسن، ابوالحسین، ابومحمّد، ابوالقاسم و ابوعبداللّه گزارش شده است. بر اساس روایتی که ابوبصیر از امام جعفر صادق (ع) نقل کرده، امام سجاد (ع) در حالی که ۵۷ ساله بودند، در سال ۹۵ هجری قمری از دنیا رفتند.
زندگی امام سجاد (ع) در یکی از حساس‌ترین دوره‌های تاریخ اسلام واقع شده و دارای ویژگی‌های مهمی در بین مردم است؛ چرا که فضایل و مکارم اخلاقی آن حضرت در هر مجلس و محفلی بیان می‌شد و در یک کلام امام در دل‌ها و عواطف مردم جا گرفته بود. این وضع بر امویان دشوار بود و آنها را می‌رنجاند؛ به خصوص ولید بن عبدالملک کینه امام را در دل داشت.
ولید بن عبدالملک بار‌ها گفته بود: «من تا وقتی که علی بن الحسین (ع) در دنیا باشد راحت نیستم» و هنگامی که زمام سلطنت را به دست گرفت تصمیم گرفت امام زین العابدین را مسموم کند؛ لذا زهر کشنده‌ای برای کارگزارش در مدینه فرستاد و به او دستور داد تا این زهر را به امام بخوراند و آن نا نجیب نیز دستور ولید را عملی کرد و حضرت در سن ۵۷ سالگی در مدینه طیبه با سمّ به شهادت رسیدند و در کنار مرقد مطهر عموی بزرگوارش، امام حسن مجتبی (ع) در قبرستان بقیع به خاک سپرده شد.
حجت الاسلام و المسلمین سید حسن موسوی تبریزی درباره اوضاع خطرناک دوران امامت امام زین العابدین (ع) اظهار کرد: دوران امامت ایشان، اوج خفقان بعد از پیامبر (ص) بوده است؛ چرا که یزید امام مسلمین را کشت و کعبه را به آتش کشید و از دیگر سو به مدینه در واقعه حرّه حمله کرد و مال و جان و ناموس مردم را هدم کرد و در کوچه‌های مدینه خون جاری کرد.
وی افزود: در روایتی امام صادق (ع) می‌فرمایند «ارتد الناس بعد الحسین الا ثلثه؛ پس از حسین (ع) تمام مردم به سوی کفر بازگشتند، مگر سه نفر که هنوز در عقاید خود استوار بودند.» در چنین دوره تاریک و سیاهی بود که علی بن الحسین (ع) می‌بایست زمام امور را در دست می گرفت و به نام انجام وظیفه، اسلام را از یک سقوط قطعی و مسلم نجات می داد.
حجت الاسلام موسوی تبریزی ادامه داد: در این مسیر پر فراز و نشیب از یک طرف، امکانات زین العابدین (ع) برای وصول به این هدف بزرگ بسیار کم و از طرف دیگر، قدرت‌های مادی و ظاهری نیز همه در اختیار دشمن بود. امام سجاد (ع) از کربلا به سوی کوفه رفت تا در لباس اسارت، تبلیغات عظیم خود را علیه ایجاد کنندگان صحنه کربلا شروع کند.
این سخنران مذهبی افزود: در چنین شرایطی، امام سجاد (ع) قدرتی برای تشکیل حکومت و تغییر زندگی مردم نداشتند؛ لذا با همان روش فرهنگی بدعت‌ها را از بین بردند و با خریدن و آزاد کردن برده ها، سبک زندگی اسلامی را به آنها آموزش دادند. حتی در تاریخ آمده است ایشان گاهی با یک نفر چند روز در مسجدالنبی (ص) وعده می‌کردند تا آنها را به اسلام و مکتب اهل بیت (ع) جذب کنند.
وی تصریح کرد: تلاش امام این بود که هرچه بیشتر باطن ننگین دودمان اموی را در برابر مردم ظاهر سازد؛ لذا باید آزادی فکر در جامعه اسلامی تأمین و روح مردم از سیطره حکومت ظلم خارج می شد. پس از وصول به این هدف امام (ع) می‌توانست مرحله بعدی زندگی خود را با ورود به مدینه و پس از مرگ یزید که دو سال بعد از واقعه عاشورا رخ داد، آغاز کند.
حجت الاسلام موسوی تبریزی به ترسیم نقشه راه امام زین العابدین (ع) در مسیر هدایت مردم اشاره کرد و گفت: امام سجاد (ع) خطر فراموشی اسلام و دور شدن مردم از خدا را احساس و درمان آن را آغاز کرد. وی «دعا» را شالوده این درمان قرار داد. صحیفه سجادیه‌ای که اکنون در دست ماست، نتیجه آن تلاشهاست.
او در پایان تصریح کرد: امام چهارم شیعیان با شیواییِ منحصر به فرد تفکر الهی در زمینه ارتباط انسان با پروردگارش را توانست در فضایی معنوی در جامعه اسلامی به وجود بیاورد. فضایی که در هنگام وسوسه‌های شیطانی به انسان کمک می‌کند در مقابل آن بایستد و او را به سمت پروردگارش بالا برده و ارزش‌های معنوی را در وی تثبیت کند.
