روایت صریح آهنگران از دینداری در دنیای معاصر؛
در روزهایی که حاج صادق آهنگران در مشهد شعر معروف «کربلا منتظر ماست بیا تا برویم » را در بدرقه خادمان زائران اربعین حسینی(ع) در حرم رضوی(ع) می‌خواند، «حجت الاسلام والمسلمین محمدعلی آهنگران» فرزندش نیز در دانشکده حقوق دانشگاه آزاد اسلامی مشهد پیرامون "دینداری در دنیای معاصر" در جمع دانشجویان کانون تحول‌خواه به سخنرانی پرداخت.
به گزارش تابناك رضوي، حجت الاسلام والمسلمین آهنگران در این نشست بیان کرد: این مساله یکی از مهمترین بخش‌های اجتماعی است که ما مدتهاست راجع به آن فکر میکنیم و وقت زیادی را برای بحث روی آن گذاشته‌ایم.
اين كارشناس مسائل ديني ادامه داد: جریان روشنفکری و روشن‌بینی دینی سعی‌اش بر آن است که در زندگی امروز چطور می‌توان دیندار بود و از گوهر دین بهره برد؟ و مهمترین کار آن این است که به این سوال پاسخ دهد که چگونه می توان پدیده‌ای به اسم دین را به مسائل مادی دنیای امروز نزدیک کرد؟.چگونه می توان از منتهی‌الیه سنت به منتهی‌الیه مدرنیته رفت و برگشت کرد و همزمان زندگی امروزی خود را داشت؟
وی افزود: برای تعریف دین نیاز به گذاره‌های بسیاری داریم، آیا منظور ما از دین اسلام و تشیع است؟ آیا اشاره به سایر ادیان توحیدی و حتی غیرتوحیدی نداریم؟ در مقابله با پدیده های عصر جدید سایر ادیان چه برخوردی داشته‌اند؟ مسیحیت با دنیای جدید چطور برخورد کرده است؟ یا به صورت کلی‌ترعنصر دین وقتی وارد ساحت مدرنیته میشود چه برخوردی را از خود نشان می‌دهد؟
حجت الاسلام آهنگران ادامه داد: اگر بخواهیم راجع به تاریخ دین و برخوردش با مدرنیته صحبت کنیم با یک دوره بسیار تاسف‌بار از تاریخ مسیحیت مواجه هستیم که دین در ابتدا به عنوان قدرت مطلق با مردم با زور برخورد کرده و در ادامه با برخورد با پدیده‌های جدید مقاومت کرده و نحیف شده است و در دوره رنسانس در مواجهه با انقلاب‌های فکری از جایگاه تحکم و تاثیرگذاری کنار گذاشته‌شده‌است.
وي خاطرنشان كرد: ما ابتدا باید تعریف خود را از دین بیان کنیم، آیا نگاه ما به دین عقل‌محور است؟ یا یک نگاه فقه‌محور؟ در مقابل پدیده‌های جدید باید از همان چارچوب فقه وارد شویم؟ تاثیر عنصر زمان و مکان در اجتهاد چیست؟ برخی از روایات ما می‌گوید که در دوره آخرالزمان دینداری آن‌قدر سخت میشود که انگار بخواهید گلوله آتشی را در کف دست قرار‌دهید، که تفسیر آن به اینگونه است که با تلقی‌هایی که از دین ایجاد میشود و جو فرهنگی که حاکم خواهد بود عملا حفظ ایمان تقریبا غیرممکن میشود چون دست معمولی نمی‌تواند گلوله آتش را تحمل کند!
این کارشناس مسایل دینی اذعان کرد: در تفسیرات همچنین مطرح شده کسانی که گناه می‌کنند چندان شایسته سخت‌گیری نیستند چون براساس سختی که برای حفظ ایمانشان وجود دارد به گناه افتاده‌اند، این نشان از این دارد که مواجه سنت با پدیده‌های جدید یک مواجه وحشت‌انگیز بوده است، سنت های مذهبی و دینی همیشه بیشترین مقاومت را در مقابل جامعه کرده‌است و ما به عنوان دیندار می‌خواهیم از ارزش‌ها و سرمایه دین در دنیای امروز استفاده کنیم، به همین دلیل اولویت اول این است که چه تلقی از دین مدنظر ماست و آن را در مواجه با دنیای معاصر قرار می‌دهیم.
در ادامه آهنگران تعریف خود را از دین به اینگونه بیان کرد: دین در واقع دریچه‌ایست بین عالم ظاهر و معنویت و تنظیم این رابطه را ما به معنای اهم به عنوان دین تعریف میکنیم. مورد بعدی مفهوم کلمه دنیاست. طرز تلقی ما راجع به جهان روی موضوع مورد بحث تاثیر گذار است. هر کس تعریف خاص خود را از دنیا دارد زمانی که من می‌گویم «شهر» باید از من پرسیده شود که چه شهری مدنظر من است. یک روستای تازه شهر شده یا یک شهر با امکانات استاندار رفاهی زیاد؟
این مبلغ دینی خاطر نشان کرد: مورد سوم مفهوم معاصر و هم عصر بودن است،.برخی به شکل تقویمی در سال 1395 زندگی می‌کنند اما از لحاظ اندیشه‌ای مربوط به صد سال پیش هستند، مثلا تعریف "ملاهادی سبزواری" که او را خاتم الفلاسفه می نامند و هنوز کتاب‌هایش در حوزه‌ها تدریس میشود از زلزله اینگونه بود که (( بخارات داخل زمین به پوسته زمین فشار می‌آورد اگر بتوانند خارج شوند زلزله رخ می‌دهد و اگر راهی به بیرون پیدا نکنند چشمه‌ها را به وجود می‌آورند)) ملاهادی سبزواری در میانه قرن 19 زندگی می‌کرده‌است ولی این عقیده مربوط به هزار سال قبل است، برای همین باید توجه کنیم به عنوان یک دین‌دارچقدر با پدیده های امروزی هم عصر هستیم؟
وي افزود: اگر فقیهانه به دین نگاه میکنیم باید چارچوب آن را قبول کنیم. الآن دروسی در حوزه ما تدریس می‌شوند که مال700 یا 800 سال پیش است و اراده‌ای برای تغییر آن وجود ندارد، شهید اول و ثانی یک فقه استدلالی کاربردی را پایه گذاشتند که در زمان خودشان راهگشا بود و روابط اجتماعی را تنظیم می‌کرد، شوربختانه ما امروز ما با فقهی مواجه هستیم که در فضای جامعه 700 سال پیش تبیین شده‌است و همین مبنای حقوق و قانون‌گذاری ما شده‌است. ما باید به عنوان یک دیندار توجه کنیم که دین ما نسبت به مسائلی مثل بانک و بورس و سایر موضوعات امروزی چه نگاهی دارد.
این خطیب جوان در ادامه تصریح کرد: 37 سال از انقلاب اسلامی می گذرد و ما برای توضیح انقلاب برای مردم و جهان از مدلی از توسعه صحبت کردیم که از یک سو ریشه در عدالت و از سوی دیگر ریشه در آزادی دارد، ما می‌خواستیم بر پایه اصول دینی، نظامی نوین را برپا کنیم که جمع بین سنت و مدرنیته باشد، امام رضوان الله علیه در مصاحبه های خود در پاریس بارها راجع به تلقی ما نسبت به پدیده های مدرن مثل دموکراسی صحبت کرده اند. حال ما باید بررسی کنیم که در بعد از این 37 سال چه مدلی از توسعه را می‌توانیم به دنیا ارائه دهیم، ما همه مدلهای توسعه شرقی و غربی را نفی کردیم و ادعا کردیم که می‌توانیم مدل توسعه خود را ارائه دهیم!
وی ادامه داد: بعد از مشروطیت دعوای سیاسی ما همیشه بر سر همین مدل توسعه است.قبل از انقلاب شاه دیدگاه خود را برای توسعه داشت و آن را ادامه می‌داد بعد هم که انقلاب به پیروزی رسید دولت های مختلف که همه به فکر پیشرفت بودند بعضی با مدل سازندگی بعضی با مدل اصلاحات و بعد عدالت محوری امروز هم با مدل اعتدال بر سر کار آمدند، ما هنوز در گیرودار مدل توسعه هستیم هر روز هم یک سند بالادستی تولید میکنیم یک روز برنامه پنج ساله، روز دیگر اصل 44 و بعد هم اقتصاد مقاومتی و ... منتشر میکنیم.
حجت الاسلام آهنگران افزود: من اعتقاد دارم که ما هنوز به یک مدل توسعه درست و بر مبنای دین نرسیده‌ایم که در حوزه‌های مختلف مثل اقتصاد و سیاست حرفی برای گفتن داشته‌باشد، شاید اساسا انقلاب اسلامی ما از همین جنس بود که میخواست نظام جدیدی بیاورد که بر مبنای فقه و دینداری نسخه شفابخشی برای رابطه دین و مسائل دنیای جدید بپیچد که هم اقتصاد ما را سامان دهد، هم معضلات اجتماعی را حل کند و هم به سیاست داخلی و خارجی سمت و سوی درستی بدهد، به نظر من موضع متفکرین دین‌دارباید از بحث آکادمیک و تئوری فراتر برود بگوید که وضع دینداری در جامعه ما به چه صورت است.
آهنگران در ادامه یادآوری کرد: تمام مصلحین ما در غرب زندگی کرده‌اند و نتیجه زندگی مدرن را دیده‌اند و چون دیندار بوده اند تصمیم گرفته‌اند که بین دینشان و اقتضائات زمان موضعی را به وجود آورند، امثال شهید بهشتی و سید جمال الدین اسدآبادی را مثال زدم، درک از جامعه مدرن نیازمند زیست‌کردن و شناخت از آن جامعه است و براساس آن درک در یک اجتهاد پویا و استنباط دقیق راجع به مسائل امروز اندیشه شود.
این اندیشمند دینی در ادامه گفت: ما به مقیاس و معیاری نیازمندیم که شاخص دینداری را بسنجیم.عده‌ای فقه را مقیاس دینداری می‌دانند وعده‌ای اخلاق و عدالت را مقیاس و محور می‌دانند، پیامبراکرم بسط و گسترش اخلاق را هدف خود می‌دانستند ولی آسیبی در جامعه ما وجود دارد که درجامعه ما بیشتر به فقه و جنبه ظاهری دین توجه میشود و به ملکوت و معنای دین کمتر توجه می شود.
آهنگران اذعان داشت: من معتقدم که توصیه های اخلاقی پیامبراکرم به گونه‌ایست که اگر در اسکاندیناوی هم مبعوث می‌شد باز هم همان اقتضائات را به اجرا می‌گذاشت که 1400 سال پیش در جزیره عرب به اجرا گذاشته‌است، ذات دین مفاهیم بلند اخلاقیست که اگر آن را مبنا قرار دهید هیچ‌گونه مشکلی با اهل سنت به وجود نخواهد آمد، اختلاف ما ما با اهل سنت فقط دعوای فقهی و تاریخی است و اگرقضاوت مختلف از تاریخ و برداشت فقهی متفاوت نبود این همه دعوا بین فرقه های اسلامی وجود نداشت. روحانیت امروز به جای اینکه اخلاق را مبنا قرار دهد گاهی قدرت را مبنا قرار داده است و به جای اینکه قدرت سیاسی از اخلاق تبعیت کند دین و فقه و شریعت ما تابعی از قدرت سیاسی شده است.
محمد علی آهنگران همچنین در گفت و گوی اختصاصی با خبرنگار تابناک رضوی در حاشیه این مراسم، راجع به حضور پر رنگش در فضای مجازی و اینکه آیا باید آن را نشانه ای برای حضور وی در انتخابات‌های آینده بدانیم، گفت: قصدی برای شرکت درهیچ انتخاباتی ندارم نه الآن و نه در آینده مگر اینکه فضای کاری بالاتر از انتخابات وجود نداشته باشد که در حال حاضر همین فعالیت‌های دانشجویی و اجتماعی قدرت تاثیر و حوزه نفوذش از رفتن به مجلس و شورا برای من بیشتراست، اینکه یک عده ای تا اقبالی از جمع می‌بینند احساس می‌کنند که فردا رای دارند را یک نوع انحراف می‌دانم.
همچنین او نسبت به شایعات مبنی بر قهر "عارف" در مجلس تصریح کرد: عارف به هیچ عنوان قهر نکرده‌است، در جریان رای اعتماد به سه وزیر پیشنهادی آقای روحانی هیچ‌کس به اندازه آقای عارف اهتمام نداشته است.از آنجایی که باخبرم و با خود آقای عارف در ارتباط هستم هرگز بحث قهر دکترعارف مطرح نبوده است.
همچنین او نسبت به شایعات مبنی بر قهر "عارف" در مجلس تصریح کرد: عارف به هیچ عنوان قهر نکرده‌است، در جریان رای اعتماد به سه وزیر پیشنهادی آقای روحانی هیچ‌کس به اندازه آقای عارف اهتمام نداشته است.از آنجایی که باخبرم و با خود آقای عارف در ارتباط هستم هرگز بحث قهر دکترعارف مطرح نبوده است.
خبرنگار: محسن قامتی/ تابناک رضوی
