انتخاب رشته، دغدغه جدید آموزش و پرورش برای دانش‌آموزان یزدی

دلهره بر سر انتخاب رشته و آینده‌نگری خانواده‌ها برای فرزندان خود، دغدغه جدیدی است که وزارت آموزش و پرورش در حال ایجاد آن است؛ انتخاب رشته‌ای که مشاور مدرسه می‌گوید: فلانی باید این رشته را بخواند و فلان دانش‌آموز آن رشته را.

ابتدا انتخاب رشته در رشته‌های ریاضی و تجربی و اگر هم نشد انسانی و بالاخره فنی. حالا اگر دانش‌آموزی از قافله ریاضی و تجربی جا بماند چه؟

آن باور غلطی که دانش‌آموزان ضعیف در رشته‌های انسانی و کاردانش تحصیل می‌کنند؛ اینجا نمایان می‌شود و مشکل می‌آفریند.

"تقی جباری فر" عضو هیات علمی دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه یزد در اين رابطه در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا) – منطقه يزد، مي‌گويد: در حال حاضر شش عامل متشمل بر عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان یعنی نمرات با سهم 35 درصدی، نتایج آزمون‌های مشاوره‌ای با سهم 30 درصدی، سپس علاقه دانش‌آموز و نظر معلم و قضاوت مشاور مدرسه هر کدام با سهم 10 درصد و در نهایت نظر والدین با سهم پنج درصد، در انتخاب رشته‌ي دانش‌آموزان موثر است.

وی اظهار مي‌كند: معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش موارد موثر در انتخاب رشته را علاقه و استعداد دانش‌آموزان و نیاز جامعه و امکانات آموزش و پرورش می‌داند و از آنها نام می‌برد؛ به این معنا که اگر دانش‌آموزی استعداد و علاقه به تحصیل در رشته‌ای خاص داشته باشد و رشته انتخابی او با نیاز جامعه هماهنگ باشد و آموزش و پرورش هم توان ارائه خدمات در آن رشته را داشته باشد، می‌تواند در آن رشته تحصیل کند.

جباری‌فر با اشاره به مسائل مربوط به تغییرات نظام جدید آموزشی و هزینه‌های کمرشکن برای والدیني که می‌خواهند فرزندشان خوب تحصیل کند، عنوان مي‌كند: بالاخره دانش‌آموز به سال نهم می‌رسد و حالاست كه سر و صدای انتخاب رشته بلند می‌شود؛ ابتدا رشته‌هاي تجربی و ریاضی مطرح است و در آن سو نيز رشته‌های علوم انسانی و مهارتی که هميشه تو سری خور بوده‌اند.

وي مي‌گويد: مسئولان، مدیران و برنامه‌ریزان آموزش و پرورش ایران، پیچیدگی و سختگیری و دشواري راه را برای دانش‌آموز، یک ارزش می‌دانند در حالی که در نظام‌های آموزشی کشورهای دیگر به ساده کردن علوم در آموزش و پرورش بها می‌دهند.

اين عضو هيات علمي دانشگاه خاطرنشان مي‌كند: حال با این وضعیت قرار است سیل ورود به رشته‌های تجربی و ریاضی کنترل شود و رشته‌ي مهجور علوم انسانی از تهمت‌هایی که به آن زده می‌شود، خارج شود و روند رو به رشد ورود دانش‌آموزان به رشته‌های کار و دانش و فنی و حرفه‌ای، طبق برنامه‌ریزی آموزش و پرورش رشد کند.

وي اضافه مي‌كند: با این حساب دانش‌آموزانی که سال 90، وارد پایه ششم ابتدایی شدند و آنهایی که سال 94-95 وارد پایه نهم شدند، مهر 95 را در حالی آغاز می‌کنند که به عنوان اولین گروه دوره دوم متوسطه، رشته تحصیلی خود را انتخاب کرده‌اند و در این صورت می‌توان به بهبود کیفیت تحصیل و عدم افت تحصیلی آنها امیدوار بود.

جباري‌فر تصریح مي‌كند:  "ابراهيم سحرخیز" مشاور کمیسیون آموزش مجلس بر این معتقد است که به جای تغییر آیین‌نامه هدایت تحصیلی، نظام جامع هدایت تحصیلی اجرا شود تا دانش‌آموزان با قضاوتی درست و با رصد دوران تحصیلی آنها، به سمت انتخاب رشته هدایت شوند.

وی با بیان این که سحرخیز از این که در آیین‌نامه هدایت تحصیلی، کلیت توانایی دانش‌آموزان مورد نظر قرار نگرفته و استعدادهایی مانند هوش ورزش و هنر نادیده گرفته شده گله‌مند است، تصریح مي‌كند: جایگاه طرح شهاب یعنی استعدادسنجی دانش‌آموز کجاست؟ و کجای این آیین‌نامه مشخص شده که استعدادهای دانش آموزان در انتخاب رشته آنها موثر است؟ و این در حالی است که باز هم تمرکز بیش از حد بر نمره و ارج نهادن افراطی به دانش‌آموزان درس‌خوان دیده می‌شود و جای این بحث در آیین‌نامه جدید هدایت تحصیلی، خالی است و باز هم نمرات دانش‌آموزان است که حرف اول را در انتخاب رشته می‌زند.

جباری‌فر در مورد انتخاب رشته دانش‌آموزان، مي‌گويد: در شرايط کنونی، دانش‌آموزی که قبول خرداد است، وضع مطلوب‌تری در انتخاب رشته دارد ولي آنهایی که به هر دلیل مجبور به امتحان در شهریورماه هستند، اوضاع پیچیده‌تری دارند و این مشکلات از ناحیه انتخاب رشته‌های اجباری آب می‌خورد چرا که قبول شده‌های خرداد، رشته‌های مختلف مدارس را پر می‌کنند و قبولی‌های شهریور ناچار به سمت انتخاب رشته اجباری می‌روند.

وي اضافه مي‌كند: این مشکل سال‌هاست که در نظام آموزشی ایران وجود دارد و اين باور غلط كه اغلب دانش‌آموزان ضعیف به رشته‌های انسانی و کاردانش می‌روند، به جامعه ما ضربه زده است.

عضو هیات علمی دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه یزد، تاکید مي‌كند: هنوز هم در جامعه ما نظام آموزشی به رشته‌های تجربی و ریاضی، پر و بال می‌دهد و به نظر می‌رسد كه آیین‌نامه جدید هدایت تحصیلی باید نگاه‌های غلطی را که غیر منصفانه، رشته‌های تحصیلی را ارزش‌گزاری می‌کند، به ويژه در مورد رشته انسانی که انگ بی‌ارزش بودن خورده است، اصلاح شود.

وی با بیان این که از هر سه کتاب منتشر شده در کشور، یک کتاب کمک آموزشی یا حل المسائل است، این موضوع را به منزله‌ي پول پارو کردن با کتاب مي‌داند چرا که در سال 94 طبق آمار 150 میلیون نسخه کتاب در کشور منتشر شده که 43 میلیون آن کتاب کمک آموزشی و حل المسائل بوده است.

جباري‌فر در پايان نيز متذكر مي‌شود: البته در صورت مشخص شدن رشته‌های تحصیلی دانش‌آموزان در پایه دهم، بی‌مناسبت نیست که کتابخانه‌هاي مدارس هم به روز شوند.