ایران و سرمایه ارزان اجتماعی

تابناک گیلان: موسسه پژوهشی «لگاتوم» فهرستی از بهترین و بدترین کشورهای جهان را در سال 2013 از نظر شاخص رفاه اجتماعی منتشر کرده است که بر اساس آن، نروژ در رتبه اول بهترین کشور جهان قرار دارد و رتبه ایران در این فهرست 101 است.

این گزارش بهانه ای شدکه وضعیت سرمایه اجتماعی نامناسب ایران راموردتجزیه وتحلیل گرچه اندک قراردهیم .بدون شک سرمایه اجتماعی درکناردیگرسرمایه هایی همچون منابع انسانی وطبیعی می تواند درنیل به توسعه پایداروارتقای شاخصهای رفاه عمومی هرکشورنقش بسزایی ایفانماید.

تدقیق وتالم بررتبه ایران درجدول موسسه مذکوراین هشداررااعلام می کندکه ایران دربخش سرمایه اجتماعی به مثابه مهمترین اندوخته وثروت معنوی ملتهادچارچالش ولغزش بسیاری است گرچه بامروراجمالی براخباررسانه های گروهی این واقعیت برهمگان محرزمی گرددکه آزارواذیت بانوان دوبرابرشده،طلاق واعتیاد ودیگرآسیبهای اجتماعی باسرعتی بیش ازپیش درحرکت است ،میزان اعتمادمردم به نیروی انتظامی روبه کاهش است،ریا،بی اخلاقی،افسردگی،ارتشاء واختلاس،تخریب محیط زیست،جرم وجنایت و........درحال سیرصعودی می باشد.

شاخصهای سرمایه اجتماعی درعناوین متعددی همچون اعتماداجتماعی،همبستگی ووحدت ملی، مشارکت ومسئولیت پذیری اجتماعی ،توسعه نهادهای مدنی وآزادی بیان قابل سنجش واندازه گیری می باشد. قابل ذکراست دانشمندانی همچون فرانسیس فوکویاما،پاتنام،جیمزکلمن وبوردیودراین خصوص نظراتی ارایه داده اندکه این مقال جای طرح آنهانیست.

موسسه لگاتوم که مقر آن در لندن است، در این زمینه پژوهش می‌کند که چگونه می‌توان جهان را جایی بهتر برای زندگی ساخت. نتیجه تحقیق لگاتوم در سال 2013 در برگیرنده 96 درصد جمعیت جهان و 99 درصد تولید ناخالص داخلی کشورهاست.این موسسه 142 کشور جهان را از نظر ثروت، بهداشت و خوشبختی ارزیابی کرده است که کشور نروژ در 2013 برای پنجمین سال متوالی در رده اول قرار دارد. سوئیس، کانادا، سوئد و نیوزیلند نیز در رتبه‌های دوم تا پنجم قرار گرفته‌اند.30 کشور این فهرست در رده بالا، 41 کشور در رده متوسط به بالا، 41 کشور متوسط به پایین و 30 کشور نیز در رده بسیار پایین قرار گرفته‌اند.

ایران در این فهرست رتبه 101 را به خود اختصاص داده است که برگرفته از میانگین امتیازات آن در زمینه‌های اقتصادی، شیوه اداره جامعه، کارآفرینی، آموزش، بهداشت، امنیت و آسایش، آزادی فردی و سرمایه اجتماعی است. نگاه کارشناسانه برشاخصهای جداول ذیل این مدعارااثبات می کندکه دربخش سرمایه اجتماعی دولت وحاکمیت نیازمندایجادتغییرات ساختاری وبنیادی براساس نظرات وایده های کارشناسان خبره دانشگاه وحوزه ،روزنامه نگاران ومدیران خلاق وتوانمنددستگاههای اجرایی براساس عدم تعصب وپیشداوری می باشد.

رتبه کشورهای خاورمیانه دررفاه عمومی

کشور رتبه کشور رتبه جهانی کشور رتبه جهانی

امارات 30 مراکش 79 ایران 107
کویت 36 اردن 88 مصر 110
اسرائیل 38 الجزایر 96 عراق 123
عربستان 42 تونس 97 یمن 135
ترکیه 78 لبنان 98 سوریه 136

وضعیت ایران درجدول لگاتوم

ایران

نمره کل
104/1- اقتصاد کارآفرینی دولت آموزش بهداشت امنیت ازادیهای شخصی سرمایه اجتماعی
رتبه رتبه رتبه رتبه رتبه رتبه رتبه رتبه
114 93 120 57 67 126 128 111


وضعیت 5کشوراول جهان درجدول لگاتوم


نام کشور نمره کل اقتصاد کارآفرینی دولت آموزش بهداشت امنیت ازادیهای شخصی سرمایه اجتماعی
رتبه رتبه رتبه رتبه رتبه رتبه رتبه رتبه
نروژ 3.518 3 7 7 5 5 6 2 1
سوئیس 3.326 1 3 1 21 3 11 12 9
نیوزلند 3.246 15 18 2 7 20 10 1 2
دانمارک 3.235 18 2 3 3 13 8 9 3
کانادا 3.196 5 17 8 2 1 9 5 4

ایران در زمینه شیوه حکمرانی، امنیت و آسایش، آزادی فردی و سرمایه اجتماعی به ترتیب در رده‌های 120، 123، 126 و 120 جهان بوده‌ است.

ودر فهرست سال 2012 لگاتوم در رتبه 102 قرار داشت و این در حالی است که در سال 2010 در رتبه 92 و 2011 در رده 97 قرار گرفته بود.تنها کشور خاورمیانه که در این فهرست بهترین رتبه را به خود اختصاص داده، امارات متحده عربی است که در رده 28 قرار گرفته است. کویت (33)، اسرائیل غاصب (39) و عربستان (50) رده‌های بعدی هستندبدون شک مهمترین سرمایه هرکشوردرکنارسرمایه های طبیعی وانسانی ،سرمایه اجتماعی است .

امروزه در کنار سرمایه های انسانی و اقتصادی ، سرمایه دیگری به نام سرمایه اجتماعی نیز مورد توجه قرار گرفته است . سرمایه اجتماعی ، یا بعد معنوی یک اجتماع ، میراثی تاریخی است که از طریق تشویق افراد به همکاری و مشارکت در تعاملات اجتماعی ، قادر است به حل میزان بیشتری از معضلات موجود در آن اجتماع ، فائق آید و حرکت به سوی رشد و توسعه شتابان اقتصادی ، سیاسی ، فرهنگی و ... را امکان پذیر سازد.(دکترساروخانی ) در واقع ، سرمایه اجتماعی را می توان در کنار سرمایه های اقتصادی و انسانی ، بخشی از ثروت ملّی به حساب آورد که بستر مناسبی برای بهره برداری از سرمایه انسانی و فیزیکی (مادّی) و راهی برای نیل به موفقیت قلمداد می شود .

بدون سرمایه اجتماعی ، هیچ اجتماعی به هیچ سرمایه ای نمی رسد ، به طوری که بسیاری از گروه ها، سازمان ها و جوامع انسانی ، بدون سرمایه اقتصادی و صرفا با تکیه بر سرمایه انسانی و اجتماعی توانسته اند به موفقیت دست یابند ، اما هیچ مجموعه انسانی ، بدون سرمایه اجتماعی نمی تواند اقدامات مفید و هدفمندی انجام دهد.

نتیجه آنکه ارتقای سرمایه های اجتماعی بدون مشارکت پذیری مردم درقالب توسعه کمی وکیفی نهادهای مدنی اعم ازاحزاب وسازمانهای غیردولتی امکان پذیرنمی باشد.ضمن آنکه دولتمردان بایدبابهره مندی ازپتانسیل وتوان منابع انسانی وهمچنین گسترش مناسبات سیاسی جهانی وتقویت روابط بین الملل وکاهش تخاصم وکینه ورزی جهانی برترمیم جامعه آسیب دیده کشوراهتمام لازم رامعمول دارندزیراجامعه همانندیک ارگانیسم وسیستم پویا وزنده درپی عوامل متعدد دچاراختلال وبی نظمی می گرددکه دیرجنبیدن شایدفقط دلسوختن باشد.